Ο σκύλος μου «δεν με σέβεται»

Είναι πολύ πιθανόν να έχετε εκφράσει αυτό το παράπονο ή να το έχετε, κατά καιρούς, ακούσει από άλλους κηδεμόνες σκύλων. Σίγουρα έχετε νευριάσει που ο σκύλος σας είναι «ανυπάκουος» και σας φέρνει σε δύσκολη θέση όταν δεν εκτελεί την εντολή που του φωνάζετε. Δεν έρχεται όταν του το ζητάτε, δεν σταματάει να σκάβει/ να γαβγίζει/ να τρώει από κάτω/ να τραβάει στο λουρί. Υπάρχουν διάφοροι λόγοι που αυτό μπορεί να συμβαίνει, αν ο σκύλος σας είναι υγιής σωματικά, αλλά σίγουρα δεν είναι ζήτημα σεβασμού.

Για ακόμα μια φορά, η σύγκριση των ανθρώπινων προτύπων συμπεριφοράς με τη συμπεριφορά ενός σκύλου είναι λανθασμένη και βασίζεται εξολοκλήρου στην άτοπη προβολή των δικών μας αξιών στα σκυλιά. Στην πραγματικότητα, ένας σκύλος σκέφτεται πολύ πιο απλά, αφού η έννοια του σεβασμού δεν του έχει περάσει από το μυαλό, δεν υπάρχει καν στο γνωστικό του σύστημα. Τα σκυλιά σκέφτονται πολύ πιο απλά από αυτό: «αυτό που μου ζητάς δουλεύει/ δεν δουλεύει και είναι ασφαλές/ δεν είναι ασφαλές.» Συμπεριφέρονται, λοιπόν, ανάλογα με το αν θέλουν να συμβεί κάτι (δουλεύει και είναι ασφαλές) ή όχι (δεν δουλεύει/δεν είναι ασφαλές).

Για παράδειγμα, ο σκύλος σας τριγυρίζει στην αυλή μετά από μια βροχή και μυρίζει, κάτι που είναι εξαιρετικά διασκεδαστικό για αυτόν. Όταν τον φωνάξετε μέσα, μπορεί για μερικά δευτερόλεπτα να σταθεί, να σας κοιτάξει στα μάτια και να το ζυγίσει: θα πάω μέσα που είναι βαρετά, ή θα μείνω εδώ να εξιχνιάσω όλες αυτές τις μυρωδιές; Όλοι οι σκύλοι θα αποφάσιζαν να μείνουν έξω και να συνεχίσουν να διασκεδάζουν, αφού αυτό δουλεύει καλύτερα γι’ αυτούς. Κι εσείς θα προτιμούσατε να μείνετε έξω, αν δεν σας πρόσφεραν μια πιο διασκεδαστική ασχολία αντί αυτού, οπότε γιατί να κατηγορήσουμε έναν σκύλο για την επιλογή του;

Η λέξη κλειδί σε αυτή την περίπτωση είναι το κίνητρο, που είναι απολύτως κοινή έννοια σε σκυλιά και ανθρώπους: μπορεί να σας αρέσει η δουλειά σας, αλλά αν μειωθεί ο μισθός σας ή σταματήσετε να πληρώνεστε, θα σταματήσετε να την κάνετε. Αντίστοιχα, στα περισσότερα σκυλιά αρέσει να δουλεύουν, αλλά δεν θα σπαταλήσουν ενέργεια για να κάνουν κάτι που δεν ανταμείβεται. Αντ’ αυτού, θα προτιμήσουν τη σιέστα στον ήλιο, το σκάψιμο, το τρέξιμο και την ανακάλυψη μυρωδιών, την παρέα των υπόλοιπων σκύλων στο πάρκο. Αν θέλουμε ο σκύλος μας να δουλέψει για μας, ή αλλιώς να υπακούσει, θα πρέπει να του προσφέρουμε κάτι πιο ισχυρό και θελκτικό από αυτό που ήδη έχει μπροστά του. Δική σας δουλειά είναι να βρείτε τι είναι αυτό και να του το δώσετε απλόχερα, μέχρι το ιστορικό επιβράβευσης να είναι τόσο ισχυρό, ώστε η εντολή να εκτελείται πια από συνήθεια.

Η υπακοή, στην πραγματικότητα, είναι θέμα κινήτρου και εμπιστοσύνης. Πριν νευριάσετε με τον σκύλο σας, σκεφτείτε καθαρά: του έχω δώσει το σωστό κίνητρο ώστε να εκτελέσει την εντολή; αυτό που του ζητάω να κάνει, έχω φροντίσει να το θεωρεί ασφαλές; Αν δεν ισχύει κάτι από τα παραπάνω, φροντίστε να ξαναδουλέψετε τις εντολές, ώστε να είναι συνδυασμένες με το σχήμα δουλεύει και είναι ασφαλές. Δηλαδή, να δώσετε ως κίνητρο στο σκύλο σας κάτι που αγαπάει και να δοκιμάσετε να ενισχύετε την εμπιστοσύνη του προς τα εσάς, μέχρι να νιώθει ότι τίποτα από αυτά που του ζητάτε δεν τον θέτει σε κίνδυνο.

Μην απογοητεύεστε, μην νευριάζετε με τον εαυτό σας και μην τα παρατάτε. Ο δρόμος προς μια σχέση εμπιστοσύνης και επικοινωνίας δεν είναι μια ευθεία και μπορεί να έχει εμπόδια που δεν προβλέψατε, αλλά όταν την κατακτήσετε θα είναι το ίδιο ανταμειφτική και για εσάς και για τον τετράποδο σύντροφό σας.

Τι είναι η εκπαίδευση χωρίς βία και γιατί να την προτιμήσω;

Η χρήση οποιασδήποτε βίας, λεκτικής, σωματικής ή και ψυχολογικής μπορεί να προκαλέσει προβλήματα υγείας ή βαθιά τραύματα στο σκύλο και άρα είναι καθοριστικά αρνητική για την ευζωία του. Εξίσου σημαντικό για την συμβίωση σας με έναν σκύλο είναι ότι σπάει την εμπιστοσύνη μεταξύ σας, δημιουργεί απόσταση και αποφυγή της επαφής από τη μεριά του. Και εσείς ακόμα, δε θα θέλατε να έχετε πολλές σχέσεις με κάποιον/α που σας κακοποιεί, σας φωνάζει παράλογα ή σας στερεί βασικά αγαθά επιβίωσης. Οι προϋποθέσεις της ευζωίας, άλλωστε, δεν είναι μόνο το φαγητό,  το νερό και το ασφαλές καταφύγιο, αλλά και μια κοινωνικά ισορροπημένη καθημερινότητα.

Μη χρήση βίας σημαίνει την ενίσχυση της επιθυμητής συμπεριφοράς και όχι την τιμωρία της ανεπιθύμητης. Το σημαντικότερο πλεονέκτημα, λοιπόν, είναι η πρόθυμη συνεργασία του σκύλου, η επιθυμία του να αλληλεπιδράσει μαζί μας για να μάθει και η μόνιμη μάθηση που προκύπτει από αυτή την ευχάριστη διαδικασία.

Η μη χρήση βίας στην εκπαίδευση και άρα στην καθημερινότητα του σκύλου, καλλιεργεί σχέση εμπιστοσύνης, δημιουργεί δυνατούς δεσμούς και κάνει το σκύλο θετικό στις νέες συμπεριφορές που ζητάμε από αυτόν. Επιπλέον, εμπλουτίζει την καθημερινότητα του, συμβάλλει δημιουργικά στην πνευματική του εκτόνωση και λειτουργεί ευεργετικά στη συναισθηματική, ψυχολογική και σωματική κατάσταση του σκύλου.