Αυτό το απόσπασμα τραβήχτηκε κατά τη διάρκεια ενός παιχνιδιού φρίσμπι με τη Ματίλντα: Μας πλησιάζουν η σκυλίτσα με την κηδεμόνα της, η σκυλίτσα βρίσκει ενδιαφέρον σε αυτό που κάνουμε και έρχεται να δει από κοντά.

Αρχικά, να πω ότι ξέρω ότι:

1. Όταν παίζουμε φρίσμπι η Ματίλντα είναι πολύ συγκεντρωμένη και δεν την ενδιαφέρει να ασχοληθεί με τίποτε άλλο (φαγητό, άλλοι άνθρωποι, άλλα σκυλιά, κτλ)

2. Η Ματίλντα φυλάει τα παιχνίδια της από άλλα σκυλιά (resource guarding)

3. Δεν έχει φερθεί ποτέ επιθετικά απέναντι σε άλλα σκυλιά, όμως φυλάει τα παιχνίδια της με τον δικό της τρόπο (herding ώστε να διώξει τον άλλο σκύλο, κρατάει το παιχνίδι και δεν το δίνει ούτε σε μένα, λοξοκοιτάει και φεύγει με το παιχνίδι στο στόμα, κ.α.)

4. Ξέρω ότι τα σκυλιά που δεν γνωρίζουν το φρίσμπι συνήθως δεν θα το κυνηγήσουν. Έχω καταλάβει ότι η συγκεκριμένη σκυλίτσα δεν έχει διάθεση να παίξει μαζί μας, είναι απλώς περίεργη. Το ξέρει και η Ματίλντα ότι η διάθεση της είναι φιλική.

Τα παραπάνω τα αναφέρω για να εξηγήσω τον λόγο που πέταξα το φρίσμπι και δεν το μάζεψα ώστε να προλάβω μια ενδεχόμενη διένεξη, που θα προέκυπτε από το resource guarding που κάνει η Ματίλντα. Ήμουν σίγουρη ότι η φύλαξη θα εκδηλωθεί με «ευγενικό» τρόπο από μεριάς της και ήθελα να συνεχίσω να την εκπαιδεύω ώστε να έχει την προσοχή της πάνω μου, ακόμα και με τόσο ισχυρό distraction (ένας σκύλος μέσα στα πόδια μας). Δεν θα επέλεγα το ίδιο αν: ο σκύλος «επισκέπτης» είχε πιο παιχνιδιάρικη διάθεση, αν έδειχνε ενδιαφέρον στο φρίσμπι, αν έβλεπα στη γλώσσα του σώματος της Ματίλντα ότι νιώθει πολύ περισσότερο άβολα ή αντιπάθεια προς την σκυλίτσα.

Όντως, η σκυλίτσα δεν ενδιαφέρθηκε να κυνηγήσει το φρίσμπι, καταλαβαίνει ότι δεν έχω κάτι για εκείνη και αποχωρεί. Το ενδιαφέρον σε αυτό το βίντεο συμβαίνει μέχρι να αποχωρήσει τελείως η σκυλίτσα από το πλάνο. Η Ματίλντα πιάνει το φρίσμπι και ενώ έχει μάθει να μου το φέρνει πίσω για να συνεχίσουμε να παίζουμε, περνάει από μπροστά μου και δεν το αφήνει, κάνει έναν ολόκληρο γύρο και μου φέρνει το φρίσμπι μόνο όταν βεβαιώνεται ότι η άλλη σκυλίτσα έχει φύγει για τα καλά.

Με αφορμή αυτό το περιστατικό που τυχαία καταγράφηκε, θέλω να επισημάνω ότι τα σημάδια φύλαξης στους σκύλους δεν είναι πάντα έκδηλα ή ορατά. Κάποια σκυλιά έχουν πολύ καλά μαθημένη τη συμπεριφορά φύλαξης, ώστε θα δείξουν αμέσως τα δόντια τους, θα κυνηγήσουν τον άλλο σκύλο ή θα πιάσουν το παιχνίδι και θα γρυλίζουν (ή ακόμα και θα δαγκώσουν) οποιονδήποτε πλησιάσει. Κάποια άλλα σκυλιά, όπως η Ματίλντα, έχουν πιο «εκλεπτυσμένους» τρόπους φύλαξης, που δεν φαίνονται με γυμνό μάτι ή αλλιώς, δεν γίνονται εύκολα αντιληπτοί από ανθρώπους που δεν έχουν παρατηρήσει τη συμπεριφορά και τη γλώσσα του σώματος του σκύλου τους.

Πολλές φορές, σε πάρκα που μαζεύονται πολλά σκυλιά οι κηδεμόνες συνηθίζουν να έχουν μαζί τους μπαλάκια ή κουκουνάρια ή ξύλα και να τα πετάνε για να παίξουν τα σκυλιά τους. Εκτός από τον σκύλο τους, φυσικά, τα περισσότερα σκυλιά που είναι τριγύρω θα τρέξουν προς το «θήραμα» (αυτό που πραγματικά «βλέπει» ένας σκύλος σε οτιδήποτε εκτοξεύεται είναι ένα θήραμα και όχι το παιχνίδι ως παιχνίδι). Είναι από εκείνες τις στιγμές που τα πράγματα μπορούν να εκτροχιαστούν γρήγορα και να προκύψει άγριος καβγάς μεταξύ των σκύλων, αφήνοντας τους περισσότερους ανθρώπους να απορούν για το «τι έγινε». Τις περισσότερες φορές ακούμε ότι «δεν έχει πρόβλημα», «δεν φυλάει τα παιχνίδια του», «να παίξει θέλει», αν και ο σκύλος έχει δείξει σαφώς τη δυσαρέσκεια του ή τη διάθεση φύλαξης. Αυτό συμβαίνει, όπως προείπαμε γιατί τα σημάδια μπορεί να είναι ήπια, αλλά δυστυχώς δεν γνωρίζουμε ποια στιγμή και υπό ποιες συνθήκες ο σκύλος μας θα αντιδράσει πιο έντονα απέναντι σε μια «απειλή».

Είναι από τις περιπτώσεις που η άγνοια ή η παράβλεψη των προειδοποιητικών σημαδιών που μας δίνει ο σκύλος μας, μπορεί να αποβεί μοιραία. Η φύλαξη είναι ένα πολύ ισχυρό ένστικτο, που τις περισσότερες φορές έχουμε αγνοήσει ή ακόμα έχουμε ενισχύσει σαν συμπεριφορά στον σκύλο μας, κρίνοντας την ως φυσιολογική και άρα την αφήνουμε να εκδηλώνεται ανεξέλεγκτα. Όταν σε έναν σκύλο εκδηλώνεται το ένστικτο της φύλαξης, στην πραγματικότητα έχει ενεργοποιηθεί το σχήμα «ζωή ή θάνατος», αφού το κυνήγι του παιχνιδιού είναι για τον σκύλο η προσομοίωση του κυνηγιού του θηράματος, άρα της τροφής του: αν το πιάσει και το κρατήσει γερά, θα φάει και άρα θα επιβιώσει. Αν δεν το πιάσει και το πάρει κάποιος άλλος, απειλείται η επιβίωση του, άρα πιθανόν να προσπαθήσει να επικρατήσει ακόμα και αφού έχει λήξει το κυνήγι. Δυστυχώς, καμία σχέση με την ανθρωπομορφική ανάγνωση της συμπεριφοράς, που αρκείται να εξηγήσει τη φύλαξη με ανθρώπινους όρους: «δεν ξέρει να μοιράζεται», «το θέλει μόνο δικό του», «είναι εγωιστής» ή ακόμα «ζηλεύει όταν πετάω το μπαλάκι αλλού». Αυτή είναι μια πρώτη ανάγνωση, αλλά όταν εκδηλώνεται φύλαξη φαγητού ή/και αντικειμένων και την έχουμε αντιληφθεί, είναι καλό να δουλέψουμε πάνω σε αυτή, ώστε να την ελέγξουμε, να δώσουμε δηλαδή στον σκύλο μας να καταλάβει ότι δεν έχει τίποτα να φοβάται. 

Αν έχετε φτάσει μέχρι αυτό το σημείο του κειμένου, σημαίνει ότι το θέμα σας ενδιαφέρει γιατί έχετε παρατηρήσει σημάδια φύλαξης στο σκύλο σας. Το πρώτο μας μέλημα είναι να μην αφήνουμε τη φύλαξη να εκδηλώνεται, άρα για αρχή, η πρόληψη είναι η καλύτερη αντιμετώπιση*:

1. Απομακρύνετε φαγητό και παιχνίδια από τον σκύλο σας όταν μπαίνει στο χώρο ένας καινούριος σκύλος (γνωστός ή άγνωστος δεν έχει καμία σημασία)

2. Μην εμφανίζετε/εξαφανίστε τα παιχνίδια του σκύλου σας στο πάρκο, όταν υπάρχουν τριγύρω άλλα σκυλιά. (καλό είναι να έχετε μάθει στον σκύλο σας μια κωδική λέξη τέλους της διάδρασής σας, ώστε να μην εκλαμβάνει το σταμάτημα του παιχνιδιού ως τιμωρία)

3. Μην διακόπτετε το παιχνίδι των σκύλων μεταξύ τους πετώντας τους κουκουνάρια ή παιχνίδια. Αν η επαφή τους είναι φιλική και όμορφη, αφήστε τα να κοινωνικοποιηθούν και παίξτε με τον σκύλο σας αργότερα.

4. Μείνετε συγκεντρωμένοι στο δικό σας σκύλο και μην αποζητάτε το παιχνίδι με άλλα σκυλιά, καθώς αυξάνετε την πιθανότητα να εκδηλωθεί φύλαξη όχι μόνο προς το παιχνίδι/κουκουνάρι/ξύλο, αλλά και προς το πρόσωπο σας.

5. Απομακρυνθείτε από μια παρέα σκύλων όταν αρχίζουν τέτοιου είδους παιχνίδια και μη νιώθετε μειονεκτικά γι’ αυτό: better safe than sorry! Εγώ επιλέγω να απομακρύνομαι πάντα με τη Ματίλντα όταν ξεκινάει ένα τέτοιο σκηνικό (παιχνίδια που εκτοξεύονται και σκυλιά που τρέχουν να τα διεκδικήσουν) αν και της μαθαίνω να μην κυνηγάει οτιδήποτε δεν απευθύνεται σε εκείνη αποκλειστικά.

Με αυτό το βίντεο, βέβαια, διαπίστωσα ότι αν και έχουμε δουλέψει το resource guarding με τη Ματίλντα, θα πρέπει να αφιερώσουμε λίγο παραπάνω χρόνο σε αυτό, ώστε να νιώθει άνετα με την παρουσία άλλων σκύλων όταν παίζουμε τα εκπαιδευτικά μας παιχνίδια και «εισβάλλουν» επισκέπτες στο πλάνο.

*Σε περιπτώσεις εκδήλωσης της φύλαξης φαγητού/αντικειμένων με επιθετικότητα (είτε από άλλα σκυλιά, είτε από ανθρώπους), καλό είναι εκτός από την πρόληψη, να συμβουλευτείτε έναν εκπαιδευτή σκύλων που δεν χρησιμοποιεί καμία βία, παρά μόνο τη θετική ενίσχυση, για να σας βοηθήσει να τροποποιήσετε τη συμπεριφορά του σκύλου σας, ώστε να νιώθετε κι εσείς και αυτός/ή πιο ασφαλείς.